Zwichnięcie rzepki objawia się najczęściej silnym bólem w kolanie, opuchlizną oraz zmianą wyglądu nogi w tym obszarze. Samemu urazowi towarzyszy charakterystyczny trzask i uczucie przeskoczenia czegoś w kolanie. Przy urazach tej części stawu kolanowego wyróżniamy złamanie oraz lżejsze – zwichnięcie rzepki. Ile trwa leczenie, jakie objawy pojawiają się przy urazie i jak zapobiegać kontuzjom kolana?
Spis treści
Czym jest zwichnięcie rzepki?
Rzepka to ważna struktura kostna w stawie kolanowym, dzięki której możesz swobodnie wyprostować kolano. Jej zadaniem jest ochrona przedniej części stawu. Od góry przyczepiona jest do mięśnia czworogłowego uda, a od dołu – do więzadła rzepki. To m.in. dzięki niej Twój mięsień czworogłowy uda pracuje prawidłowo – odpowiada ona za zwiększenie jego siły.
Rzepka jest elementem ruchomym. Jeżeli porusza się prawidłowo, możesz sprawnie wykonywać wszystkie ruchy angażujące staw kolanowy. Zdarza się jednak, że rzepka przemieszcza się po niewłaściwym torze. To może powodować poważny ból w kolanie i narazić się na dalsze urazy. Takie nieprawidłowe przemieszczenie rzepki to właśnie zwichnięcie.
Najczęściej mamy do czynienia ze zwichnięciem rzepki zewnętrznym, czyli przemieszczenie do zewnętrznej strony kolana. Zwichnięta rzepka do środka (po wewnętrznej stronie kolana) zdarza się bardzo rzadko.
Zwichniętej rzepki nie należy mylić ze złamaniami kości. Do złamania rzepki także najczęściej dochodzi w wyniku urazu, ale częściej są to uderzenia o twarde przedmioty czy podłoże, choć nie tylko. Istnieją także złamania przeciążeniowe, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia dolnej części kości.
Zwichnięcie rzepki − objawy
Jak rozpoznać zwichnięcie rzepki? Objawy charakterystyczne to nagłe przeskoczenie czegoś w kolanie, po czym następuje wyraźny, przeszywający ból. Do zwichnięcia dochodzi w wyniku urazu, najczęściej podczas ruchu. Zazwyczaj rzepka wraca na swoje miejsce, ponownie przeskakując w kolanie. Temu powrotowi także towarzyszy ostry ból.
Zwichnięta rzepka, która nie wróciła do właściwej pozycji, powoduje, że kolano jest zdeformowane i wygląda nienaturalnie. Niezależnie, czy rzepka wróci na swoje miejsce, czy też jest relokowana, na kolanie pojawia się duża opuchlizna, obrzęk. Możesz odczuwać dużą bolesność, zwłaszcza podczas ruchu – wyprostowywania i zginania kolana. Czasem może pojawić się ograniczenie ruchomości w stawie kolanowym.
Nawet jeżeli rzepka wróci na swoje miejsce, możesz zaobserwować większą ruchomość tego elementu. Kość nie będzie dała się zepchnąć do wewnątrz (przy zwichnięciu zewnętrznym).
Zwichnięta rzepka − przyczyny
Do zwichnięcia rzepki dochodzi zwykle podczas ruchu i towarzyszy temu nagły uraz. Charakterystyczne przeskoczenie może pojawić się samoistnie, np. kiedy wykonujesz przysiad czy wykrok, lub też po uderzeniu o przedmiot czy podłoże. Czasem za zwichnięcie odpowiada jedno niefortunne wykrzywienie stawu kolanowego.
Co ważne, zwichnięcia rzepki to zjawisko najczęściej obserwowane u osób młodszych – u nastolatków oraz 20-latków. Zdecydowanie rzadziej zdarza się po 30. roku życia. Stosunkowo rzadko do tego typu kontuzji dochodzi u osób z prawidłową budową anatomiczną rzepki i bruzdy międzykłykciowej.
Charakterystyczna budowa kolan, która predestynuje do zwichnięć, to cecha dziedziczna. Dlatego w wywiadzie poprzedzającym diagnozę, lekarz może zapytać, czy w rodzinie występowały tego typu kontuzje.
Zwichnięcie rzepki − leczenie
Co zrobić, kiedy przydarzy Ci się to charakterystyczne, bolesne kliknięcie w stawie kolanowym? Przede wszystkim staraj się nie obciążać nogi – nie zginaj jej i nie prostuj na siłę, staraj się na niej nie stawać. Poruszaj się, wspierając się na kimś lub podpieraj się kulą (jeżeli taka znajdzie się w Twoim zasięgu). Do kolana możesz przyłożyć zimne okłady z lodu lub chłodzących kompresów żelowych (zamrażaczy). Niezwłocznie po urazie udaj się na SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy) lub pogotowie ortopedyczne.
Zapamiętaj, że jeżeli po urazie nie możesz stanąć na nogę, wyprostować lub zgiąć kolana, nie powinieneś leczyć się na własną rękę czy odkładać wizyty u specjalisty. Im szybciej udasz się po pomoc, tym szybciej rozpocznie się proces rekonwalescencji i dochodzenia do pełnej sprawności.
Po urazie kolana najważniejsze będzie postawienie właściwej diagnozy – trzeba sprawdzić, czy rzepka jest cała. Lekarz powinien wykonać m.in. badanie USG oraz prześwietlenie RTG lub tomografię komputerową. W ten sposób najlepiej można potwierdzić lub wykluczyć złamanie rzepki. Obraz komputerowy pokaże także, w jakim stanie są więzadła kolanowe oraz czy przy przemieszczeniu nie doszło do ukruszenia się kości.
W przypadku przemieszczenia rzepki dość często pojawia się mocne krwawienie w obrębie stawu kolanowego. Lekarz na SOR zadecyduje, czy należy odbarczyć kolano, czyli ściągnąć krew z kolana za pomocą specjalnej, dużej igły.
Kiedy rzepka nie wróciła na swoje miejsce, lekarz nastawia rzepkę i ustawia ją w prawidłowej pozycji. Proces ten może być bolesny, jednak na pogotowiu zwykle pacjentom po takich urazach podają leki przeciwbólowe.
Lekarz stwierdził zwichnięcie rzepki. Ile trwa leczenie i dochodzenie do pełnej sprawności po tym urazie? Wszystko zależy od tego, jak poważna była to kontuzja – czy zostały zerwane więzadła, czy ukruszyła się kości, czy rzepka wróciła na swoje miejsce.
Niekiedy przy zwichnięciu rzepki wystarczy leczenie zachowawcze, a więc unieruchomienie nogi w ortezie, odpoczynek, rekonwalescencja i właściwa rehabilitacja ruchowa stawu. Tego typu terapie są możliwe, jeżeli więzadła w stawie rokują szybkie, samoistne zagojenie, a w stawie nie pojawiły się odłamki kości. Lekarz może zdecydować się na taką metodę leczenia, gdy jest to pierwszy problem z rzepką w życiu pacjenta.
Zwichnięcie rzepki kończy się jednak często koniecznością ingerencji chirurga. Głównym wskazaniem jest przede wszystkim obecność wolnych fragmentów kości czy chrząstki w stawie. Można je usunąć artroskopowo. W przypadku uszkodzonych więzadeł, które nie zagoją się samoistnie, konieczna będzie rekonstrukcja tych struktur.
Na poważniejsze leczenie muszą przygotować się osoby, które już w przeszłości zwichnęły rzepkę lub mają za sobą poważny uraz kolana.
Zwichnięcie rzepki − jak zapobiegać?
Aby zatroszczyć się o zdrowie swoich kolan, dbaj o nie każdego dnia. Żeby kolano było zdrowe, staw warto obudować silnymi i zdrowymi mięśniami z 4 stron: z przodu i z tyłu uda oraz z przodu i z tyłu łydki. To najlepsza profilaktyka urazów. Zadbaj więc o to, aby w Twoim regularnym treningu znajdowały się ćwiczenia akcesoryjne wzmacniające poszczególne partie mięśni nogi.
Aby zapobiegać urazom stawu kolanowego, warto regularnie uprawiać aktywność fizyczną. Kolana lubią ruch. Zastane struktury częściej są narażone na urazy, zwłaszcza jeżeli zaczynasz uprawiać sport bez odpowiedniego przygotowania. Przed każdym treningiem wykonuj odpowiednią rozgrzewkę.
O zdrowie swoich kolan możesz zadbać również, odwiedzając gabinet fizjoterapeuty, który pomoże Ci zatroszczyć się o właściwą mobilność w stawach kolanowych. Specjalista może także na bieżąco i doraźnie zadziałać w przypadku bólu kolan czy rodzących się zmian w obrębie stawu.
Żeby cieszyć się zdrowiem stawów kolanowych na dłużej, staraj się utrzymać prawidłową masę ciała. Niestety nadwaga zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia urazów przeciążeniowych. Nadwyrężany ciężarem ciała staw, będzie bardziej podatny na kontuzje z przemieszczeniem rzepki.
Co warto zapamiętać o zwichniętej rzepce?
Co robić, kiedy zdarzy się zwichnięcie rzepki? Leczenie bardzo często wiąże się z koniecznością przeprowadzenia operacji ortopedycznej. Jeżeli jednak miałeś na tyle szczęścia, że podczas urazu nie doszło do złamań, a więzadła są w relatywnie dobrej kondycji, lekarz może zadecydować o unieruchomieniu nogi. Pomogą w tym stabilizatory i ściągacze. Odpowiedni sprzęt do ochrony kolan po urazach, na czas rekonwalescencji znajdziesz w naszym sklepie.
