Skręcenie kostki, a właściwie skręcenie stawu skokowego, polega na naciągnięciu tkanek miękkich, a w niektórych przypadkach nawet naderwaniu ich struktur. Ta niepozorna kontuzja może powodować wiele problemów. Czym objawia się skręcenie kostki? Co robić w razie urazu? Podpowiadamy!
Skręcenie stawu skokowego, zwane także skręceniem kostki, to uraz, który może wystąpić podczas intensywnej aktywności fizycznej kończyny dolnej. Objawy skręcenia kostki obejmują obrzęk, ból oraz krwiak w obrębie kostki bocznej. W przypadku skręcenia stawu skokowego, pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu stawu i zastosowaniu zimnych okładów, aby zmniejszyć obrzęk. Do oceny stopnia uszkodzenia wykorzystuje się badanie usg oraz rezonans magnetyczny. W zależności od stopnia urazu, leczenie może być zachowawcze, obejmując unieruchomienie stawu i ograniczenie aktywności, lub operacyjne w przypadku ciężkich uszkodzeń więzadeł i ścięgien.
Spis treści
Czym jest skręcenie kostki?
W języku medycznym skręcenie kostki to sytuacja, w której następuje skręcenie stawu skokowego. Skręcenie to uraz tkanek miękkich w obrębie stawu. Może dotyczyć wiązadeł w każdej części ciała, jednak stosunkowo najczęściej występuje w stawie skokowym. W czasie skręcenia naciągnięta zostaje torebka stawowa oraz więzadła.
Warto zaznaczyć, że skręcenie i zwichnięcie stawu to zupełnie inne urazy. Zwichnięcie to poważniejsza kontuzja, w której dochodzi nie tylko do uszkodzenia tkanek miękkich, ale i przemieszczenia się powierzchni stawu względem siebie. Przy zwichnięciu Twoje kości mogą się przesunąć i ułożyć w nienaturalny sposób. Warto też podkreślić, że w klasyfikacji urazów układu ruchu wyróżnia się jeszcze złamania − te są na tyle poważne, że dotyczą najczęściej zarówno tkanek miękkich (torebki stawowej oraz więzadeł) i kości.
Objawy skręcenia kostki
Jak rozpoznać, czy to skręcona kostka? Objawy pojawiają się najczęściej od razu po wystąpieniu urazu. Odczuwać zaczniesz ból od wewnętrznej strony kostki. Często zauważalny jest także obrzęk, czasem tak duży, że nie będziesz wyczuwać kostek, które zwykle są dobrze widoczne gołym okiem. Pojawić mogą się także poważne zasinienia, spowodowane wynaczynieniem podskórnym krwi.
Po urazie możesz mieć poważny kłopot ze stanięciem na stopę, a także z mobilnością stawu. Jednak możliwość wykonywania jakiegokolwiek ruchu, to dobry zwiastun, że masz do czynienia raczej ze skręceniem. W takim wypadku możesz wykluczyć zwichnięcie, czy, co gorsza, złamanie. Lepiej nie podejmuj jednak próby stanięcia na uszkodzoną nogę do czasu przeprowadzenia diagnostyki lub ustąpienia bólu. Spowoduje to jedynie niepotrzebne obciążenie już i tak nadwyrężonego stawu.
Zazwyczaj wyróżniamy 3 stopnie skręcenia. Są to:
- stopień pierwszy (lekki) – to rozciągnięcie więzadeł. Tu najczęściej możesz odczuwać ból, nie pojawia się patologiczna ruchomość stawu, możesz zauważyć lekki obrzęk;
- stopień drugi (umiarkowany) – to częściowe rozerwanie tkanek miękkich, w tym przypadku zauważysz większy obrzęk i nasilenie bólu, może pojawić się lekka patologia w ruchomości stawu;
- stopień trzeci (ciężki) − najpoważniejszy − to całkowite rozerwanie torebki stawowej lub więzadeł. Zazwyczaj związany jest z niestabilnością stawu i poważnym bólem.
Niekiedy skręcenia kostki są na tyle lekkie, że sportowcy są w stanie nawet dokończyć trening czy zawody z uszkodzonym stawem skokowym. W przypadku ciężkich skręceń może być to zupełnie niemożliwe.
Skręcenie kostki − najczęstsze przyczyny
Z technicznego punktu widzenia, skręcenie kostki następuje po nagłym, gwałtownym wykręceniu stopy do wewnątrz. Skręcenia zewnętrze zdarzają się bardzo rzadko. Pod wpływem dużej siły działającej na staw, jego struktury zmieniają swoje położenie. Jeżeli siła nie była na tyle duża, po rozciągnięciu tkanek miękkich wszystko wraca na swoje miejsce. W groźniejszych przypadkach może dojść do relokowania czy nawet odłamania fragmentów kości (tu mamy do czynienia ze zwichnięciem).
Kiedy jesteś narażony na skręcenie kostki? O tego rodzaju uraz nietrudno. Wystarczy tak naprawdę chwilowa utrata równowagi, niefortunne postawienie nogi, chodzenie po nierównym terenie. Skręcenie stawu skokowego zdarzyć może się przy upadku ze schodów, z krawężnika czy podczas uprawiania sportu − najczęściej biegów lub skoków.
Do urazów stawów skokowych często dochodzi w górach. Tam nierówne podłoże, wystające skałki i brak właściwego obuwia narażają Twoją stopę na gwałtowne wykręcenie się do wewnątrz. Nawet jeżeli nie miałeś do tej pory problemów ze stawem skokowym, na górskie wędrówki warto zaopatrzyć się w odpowiednie buty trekkingowe. To rodzaj obuwia charakteryzujący się bardzo sztywną podeszwą, która utrzymuje stopę w odpowiedniej pozycji. Większość trekkingów ma także wysoką cholewkę, która po zasznurowaniu stanowi wzmocnienie dla kostki.
Gdy w przeszłości miałeś problem ze stawem skokowym, na piesze wycieczki, zwłaszcza po wymagającym terenie, możesz zaopatrzyć się w dodatkowe stabilizatory oraz opaski na kostkę. Dzięki nim staw pozostaje we właściwym ustawieniu. Te elementy wyposażenia zmniejszają też ryzyko wykręcenia stopy do wewnątrz.
Skręcenie stawu skokowego – leczenie
Co robić, gdy rozpoznane zostanie skręcenie kostki? Leczenie polega przede wszystkim na odciążaniu stawu. Zazwyczaj w przypadku uszkodzenia kostki wdraża się procedurę RICE. Prezentuje się ona następująco:
- rest − odpoczynek, który pomaga w naturalnej regeneracji tkanek miękkich;
- ice − lód, czyli zimne okłady na staw, w celu złagodzenia bólu i zminimalizowania obrzęku;
- compression − ucisk, który ma zapobiegać powstawaniu obrzęku;
- elevation − uniesienie stopy do góry, co również pomaga poradzić sobie z obrzękiem.
Niektórzy do tego zestawu czynności dodają jeszcze jedną literkę „P”, co tworzy łatwy do zapamiętania skrót PRICE. „P” z kolei to nawiązanie do słowa protection, czyli ochrona stawu. Niektórzy specjaliści z zakresu ortopedii polecają zastosowanie opaski uciskowej lub bandaża elastycznego na skręcony staw do 30 minut od urazu. W celu zabezpieczenia nogi w taki sposób skorzystaj z podręcznej apteczki lub własnego zestawu opatrunków. Kompresja (ucisk) pomoże zminimalizować obrzęk.
W starszych podręcznikach do medycyny spotkać możesz się z teoriami, że uszkodzony staw nie powinien być poddany czynnościom rehabilitacyjnym, aż do całkowitej regeneracji. Stąd właśnie zalecenia umieszczania kostki w gipsowej szynie na 2-6 tygodni. Choć oczywiście o sposobie leczenia powinien zadecydować lekarz ortopeda lub przynajmniej specjalista w zakresie fizjoterapii, dziś stosuje się nieco inne metody pomocy w dochodzeniu do sprawności. Staw możesz zacząć bardzo powoli mobilizować. Warto jednak robić to pod okiem specjalisty lub po konsultacji z nim.
Jeżeli odczuwasz duży ból i masz problemy z chodzeniem, warto wybrać się na SOR lub na konsultację ortopedyczną, aby wykluczyć zwichnięcie lub złamanie w kostce. Lekarz zleci wykonanie zdjęcia RTG lub tomografii komputerowej.
Zaraz po urazie możesz zastosować okłady z lodu lub z chłodzących okładów żelowych (zamrażaczy) oraz doustne środki przeciwbólowe (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne). W przypadku poważnych urazów, zwłaszcza gdy doszło do uszkodzenia więzadeł, konieczna może okazać się operacja rekonstrukcyjna.
Skręcenie kostki − co robić, by temu zapobiec?
Czy istnieją sposoby, aby przeciwdziałać skręceniu kostki? Nie da się ukryć, że osoby, które kiedyś już doświadczyły urazu, mogą być narażone na ponowne występowanie kontuzji. Warto więc działać dwutorowo. Po pierwsze, staraj się regularnie mobilizować staw skokowy. Pamiętaj, że dobra rozgrzewka przed treningiem może ochronić Cię przed kontuzją. Po drugie, wyposaż się w odpowiedni sprzęt stabilizujący staw skokowy. Mogą być to wszelkiego rodzaju opaski, stabilizatory czy nawet ortezy. Popularne stały się także plastry medyczne, które mają za zadanie zmniejszać ból oraz redukować ewentualne urazy. Taping jest szczególnie polecany w przypadku sportowców. Pomocne będzie też właściwe obuwie. Pamiętaj, żeby dobrze je zasznurować przed biegiem, skokami czy innymi formami aktywności.
Co jeszcze może oszczędzić Twoje kostki? Przede wszystkim uwaga! Czasem za skręcenie odpowiada po prostu niefortunne postawienie stopy, wpadnięcie w nierówność terenu czy niezauważenie schodka. Warto też zadbać o właściwą wagę ciała − mniej obciążone stawy, są silniejsze.
Skręcenie stawu skokowego − co warto zapamiętać?
Przy skręceniu stawu skokowego początkowo zaczniesz odczuwać ból w okolicy kostki, najczęściej po wewnętrznej jej stronie. Może pojawić się też obrzęk i zasinienie. Leczenie urazu nie jest skomplikowane − zapamiętaj ten skrót (P)RICE. Odpoczynek, lód, ucisk oraz uniesienie nogi to najlepsza recepta na lekkie i umiarkowane skręcenia. W przypadku poważniejszego bólu i problemów z mobilnością stawu lepiej udać się do ortopedy lub fizjoterapeuty, który dokładnie przyjrzy się kostce.
Żeby uniknąć urazu, zatroszcz się o odpowiednie obuwie oraz stabilizatory, które pomogą usztywnić staw. Dzięki nim stopa nie będzie się tak łatwo wykręcać. Potrzebny sprzęt znajdziesz na stronie Sport-Shop! Zajrzyj do nas i sprawdź nasz asortyment.
