Kciuk narciarza dotyczy nie tylko osób, które uprawiają białe szaleństwo, choć faktycznie uraz ten często stwierdza się właśnie po wypadkach na stoku. Kciukiem narciarza nazywa się uszkodzenie lub całkowite zerwanie więzadła pobocznego łokciowego na wysokości stawu śródręczno-paliczkowego. Zobacz, jak rozpoznać i jak leczyć ten uraz!
Kciuk narciarza, znany również jako uraz więzadła pobocznego łokciowego (UCL) kciuka, często zachodzi przez nagłe silne zgięcie lub odwiedzenie kciuka. Objawia się to silnym bólem, niestabilnością oraz obrzękiem na łokciowej stronie stawu śródręczno-paliczkowego kciuka. Do oceny stopnia uszkodzenia kluczowa jest diagnostyka, w tym badanie USG, które pomaga wykluczyć złamanie i ocenić stan UCL. Wstępna diagnostyka pozwala na klasyfikację urazu i ustalenie, czy konieczne będzie leczenie zachowawcze czy operacyjne.
Spis treści
Co to jest kciuk narciarza?
Kciuk, ze względu na swoją budowę anatomiczną i specyficzną funkcję w organizmie narażony jest na różne urazy. Jednym z nich jest nadmierne odciągnięcie go w stawie śródręczno-paliczkowym, czyli kciuk narciarza.
Sam uraz określany bywa też czasem kciukiem bramkarza czy kciukiem gajowego. Dlaczego? Dawniej myśliwi w specyficzny sposób uśmiercali zwierzynę, co prowadziło do przewlekłego nadwyrężenia tej struktury. Najpowszechniej stosowana nazwa urazu, kciuk narciarza, wzięła się stąd, że do zerwania więzadła pobocznego łokciowego dochodziło na skutek upadku na nartach na wyciągnięte dłonie, które trzymały w rękach kijki.
W wyniku urazu najczęściej zerwane lub poważnie uszkodzone zostaje więzadło poboczne łokciowe od strony przyśrodkowej. Powoduje to destabilizację stawu śródręczno-paliczkowego.
Kciuk narciarza – objawy
Jak rozpoznać kciuk narciarza? Pierwsze objawy możesz zauważyć zaraz po urazie. Raczej nie jest to kontuzja przeciążeniowa. Najpierw pojawi się ból, zwłaszcza u podstawy palca. Będziesz mógł też zauważyć nienaturalne, nadmierne odgięcie kciuka od dłoni.
Po wypadku często widoczna jest również opuchlizna, a także zasinienie skóry w okolicy kciuka. Palec będzie także bardzo wrażliwy na dotyk czy badanie palpacyjne.
W przypadku zerwania więzadła lub jego poważnego uszkodzenia możesz odczuwać znaczne utrudnienia w poruszaniu nim, a w najgorszym wypadku pojawi się nawet problem z jego wyprostowaniem (co jest objawem całkowitego zerwania więzadła).
Na kciuk narciarza wskazywać będzie również osłabienie chwytu. Testem może być tu próba wykonania literki „o” z kciuka i palca wskazującego. Jeżeli zauważysz u siebie niepokojące objawy, udaj się jak najszybciej na szpitalny oddział ratunkowy, aby sprawdzić, czy nie doszło do całkowitego zerwania ścięgna lub złamania kości.
Kciuk narciarza – przyczyny
Jak wspomnieliśmy, to bardzo typowy uraz dla narciarzy jeżdżących z kijkami. W czasie upadku na wyprostowaną rękę z dłonią zaciśniętą na kijku może dojść do zerwania lub przynajmniej uszkodzenia więzadła, a nawet złamań w obrębie paliczków. Uważa się, że jest to drugi, najczęściej występujący uraz narciarski.
Nadmierne wygięcie kciuka i uszkodzenia więzadła pobocznego łokciowego bardzo często spotyka się u osób uprawiających downhill lub jeżdżących na rowerach MTB. Dlaczego? Bo w razie spadnięcia z roweru, kciuk może zakleszczyć się na kierownicy.
Kciuk narciarza może przydarzyć się także podczas wypadku samochodowego, jeżeli do silnego uderzenia dojdzie w czasie trzymania dłoni na kierownicy.
Taki uraz kciuka pojawia się także u zawodników podczas gry w piłkę nożną, koszykówkę czy siatkówkę. Wszystko zależy od specyficznego rodzaju wygięcia w stawie śródręczno-paliczkowym, za który często odpowiedzialna jest rozpędzona, ciężka piłka.
Kciuk narciarza – operacja to konieczność? Sposoby leczenia
Leczenie zachowawcze kciuka narciarza stosuje się w przypadku urazów bez zupełnego przerwania UCL. Obejmuje unieruchomienie kciuka w ortezie przez okres 4-6 tygodni, co pozwala na stabilizację i gojenie więzadła pobocznego odłokciowego kciuka. W razie obrzęku i dolegliwości bólowych, zaleca się terapię zachowawczą, w tym metody zmniejszające obrzęk i łagodzące ból. Leczenie operacyjne jest konieczne w przypadku pełnego zerwania więzadła lub obecności urazu typu awulsyjnego, gdzie część kostna jest odciągnięta wraz z więzadłem.
Leczenie kciuka narciarza
Zaraz po urazie najlepiej od razu udać się na SOR lub pogotowie ortopedyczne. W drodze na pogotowie staraj się nie ruszać uszkodzoną ręką. Możesz przykładać zimne okłady z lodu lub zamrażacze żelowe, które uśmierzą ból i spowolnią powstawanie opuchlizny.
Zerwane więzadło to nie przelewki i może towarzyszyć temu poważny ból. Lekarz powinien zlecić wykonanie badania obrazowego, np. prześwietlenia RTG. Jednak już w czasie badania palpacyjnego i testu ruchu będzie można stwierdzić, czy to właśnie kciuk narciarza. Operacja w przypadku zerwania więzadła często jest najlepszą opcją.
Interwencja chirurgiczna polega na przytwierdzeniu więzadła we właściwy punkt lub zszycie pękniętego miejsca. Może się także okazać, że samo więzadło straciło zdolność do samoistnej regeneracji. W takim wypadku lekarz powinien zadecydować o przeszczepie tkanki. To już dość poważny zabieg. Materiał do przeszczepu może być pobrany z mięśnia długiego dłoni lub z prostownika palca małego.
Gdy lekarz, stawiając diagnozę, uzna, że nie doszło do całkowitego zerwania więzadła, może zalecić jedynie stabilizację stawu do czasu regeneracji tkanek. Na staw śródręczno-paliczkowy zakłada się specjalną ortezę lub stabilizator, który ma przyspieszyć gojenie się. Najczęściej takie środki zabezpieczające nakłada się na okres 4-5 tygodni. Nie zawsze będzie więc konieczna skomplikowana operacja.
W razie potrzeby, w ciągu pierwszych tygodni rekonwalescencji możesz stosować doraźnie farmakoterapię, czyli środki przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty.
Jedną z form leczenia, która może być włączona do programu powrotu do pełnej sprawności stanowi fizykoterapia. Dobre efekty może przynieść np.: krioterapia, laseroterapia, ultradźwięki czy pole magnetyczne.
Kciuk narciarza – rehabilitacja
Jak dość do siebie, kiedy przydarzyła Ci się taka kontuzja, jak kciuk narciarza? Rehabilitacja polega przede wszystkim na stabilizacji stawu. W ciągu pierwszych 3 tygodni staw powinien znajdować się w ortezie. Po tym czasie – oczywiście wszystko zależy od indywidualnego przypadku – fizjoterapeuta może włączyć ćwiczenia ruchowe, które będą pomagały przywrócić ruchomość w stawie.
Rehabilitacja po urazie ma polegać przede wszystkim na ćwiczeniach, które mają wzmocnić siłę mięśniową. Tylko wtedy będziesz mógł znów swobodnie chwytać rzeczy. Co więcej, w czasie rekonwalescencji fizjoterapeuta może wprowadzić ćwiczenia kolagenowe oraz ćwiczenia czucia głębokiego. Bardzo ważne jest także niedopuszczenie do sztywności stawowej.
Ćwiczenia rehabilitacyjne powinny być dobrane indywidualnie dla każdego pacjenta. To, jakie ruchy możesz wykonywać, zależy od tego, w jakim stanie znajduje się Twój uszkodzony staw oraz więzadło. W planie rehabilitacji bardzo często znajdują się ćwiczenia z piłeczkami sensorycznymi.
A czy sprawdzi się tu kinesiotaping? Kciuk narciarza to dość skomplikowany uraz i początkowo zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż taśmy będą stabilizatory. Jednak na pewnym etapie leczenia można prowadzić także kinesiotaping. Kciuk narciarza to uraz, w przypadku którego rehabilitacja może potrwać nawet kilka miesięcy. Przy dobrych wiatrach powrót do sprawności powinien zająć około 3 miesięcy.
Niestety, dolegliwości związane z kciukiem narciarza mogą się odnawiać. Z czasem możesz znów odczuwać ból czy osłabienie chwytu z wykorzystaniem kciuka. Dlatego tak naprawdę program rehabilitacji nie powinien się kończyć. Nawet po wyleczeniu warto regularnie wykonywać ćwiczenia zalecone przez fizjoterapeutę, a do tego, od czasu do czasu odwiedzać jego gabinet, aby popracować nad mobilnością stawu. W razie odczuwania bólu czy osłabienia pracy mięśniowej może pomóc Ci kinesiotaping.
Kciuk narciarza – nie tylko u narciarzy!
Kciuk narciarza to jeden z najczęściej występujących urazów, do jakich dochodzi na stoku. Wszystko dlatego, że narciarze w czasie upadku mają zaciśniętą na kijku dłoń. To powoduje ten specyficzny rodzaj urazu. W najlepszym wypadku dochodzi tylko do stłuczenia, w najgorszym – do zerwania więzadła, które będzie wymagało chirurgicznej rekonstrukcji.
W razie wystąpienia objawów, które wskazują na kciuk narciarza – osłabienie chwytu, nadmierne odgięcia kciuka w stawie, ból, opuchlizna, pieczenie – lepiej udaj się szybko na konsultację do ortopedy lub na SOR. Do badania staraj się nie ruszać palcem. Możesz go ewentualnie schładzać okładami z lodu lub zimnymi kompresami żelowymi.
W rekonwalescencji przydadzą Ci się stabilizatory na kciuk, a z czasem także taśmy do kinesiotapingu. Akcesoria takie znajdziesz w sklepie Sport Shop. Zajrzyj na naszą stronę i zapoznaj się z ofertą.
