Stale powtarzane ruchy barku, zwłaszcza w czasie pływania stylem dowolnym lub motylkowym, mogą doprowadzić do przeciążenia i w konsekwencji do urazu stawu ramiennego. Zobacz, jak objawia się bark pływaka i w jaki sposób można go wyleczyć.
Spis treści
Co to jest bark pływaka?
Choć pływanie uważa się za jedną z najmniej kontuzjogennych aktywności fizycznych, to w basenie także występują zagrożenia. Wiedzą o tym doskonale osoby, które doświadczyły objawów bólowych związanych z tzw. barkiem pływaka. Co to takiego?
Zespołem bolesnego barku pływaka nazywa się niestabilność w stawie ramiennym, wywołaną m.in. rozciągnięciem torebki stawowej i uszkodzeniem przedniej części obrąbka panewki stawowej. Niestabilność w stawie ramiennym polega na tym, że głowa kości ramiennej nie utrzymuje się we właściwej pozycji w panewce łopatki. Bark to staw kulisty o największym zakresie ruchu w ciele ludzkim. To niestety czyni go bardzo podatnym na różnego rodzaju uszkodzenia.
Bark pływaka – objawy
W przypadku barku pływaka ból pojawia się, zwłaszcza kiedy wyciągasz rękę do przodu lub do góry. Dolegliwości są bardziej dotkliwe, gdy ruch jest dynamiczny i szybki. Jak nie pomylić zmęczenia mięśni po treningu z barkiem pływaka? Uraz stawu barkowego, a dokładniej ból, który mu towarzyszy, pojawi się przede wszystkim w czasie wyrzutu ręki do przodu podczas aktywności fizycznej. Rzadziej podczas spoczynku.
Niestabilność w barku daje wrażenie, że coś w nim przeskakuje, „klika”, a czasem nawet trzaska. Możesz mieć wrażenie, że bark chce Ci wyskoczyć z panewki. Uraz stawu barkowego może wpływać także na osłabienie siły mięśni w ręce.
Zaobserwować będziesz mógł również tkliwość barku, dyskomfort w czasie leżenia na chorym ramieniu czy nawet zmniejszony zakres ruchu w barku.
Bark pływaka – przyczyny
Za wystąpienie tego rodzaju niestabilności w stawie odpowiada częste i intensywne przywodzenie i rotacja wewnętrzna barku – to podstawowy ruch ramienia, który wykonuje się w kraulu czy stylu motylkowym. Bark pływaka ma głównie charakter przeciążeniowy.
Choć ten uraz barku dotyka w zdecydowanej większości przypadków wyczynowych pływaków, może on być obserwowany także u osób, które nie mają wiele wspólnego z wodą. Bark pływaka czasem diagnozuje się u siatkarzy oraz tenisistów. Ten problem ze stawem ramiennym może przydarzyć się także pracownikom budowlanym czy mechanikom samochodowym, którzy wykonują stale powtarzające się ruchy barku.
Co jeszcze może prowadzić do niestabilności w stawie ramiennym?
- Przebyty uraz barku – zwłaszcza zwichnięcie; w większość przypadków, staw ramienny po zwichnięciu jest podatny na niestabilność i nawrotowe zwichnięcie,
- stany zwyrodnieniowe – występują głównie u osób starszych,
- uszkodzenie Bankarta – polega na oderwaniu obrąbka stawowego od panewki,
- podłoże genetyczne i nieprawidłowe uformowanie stawu,
- choroby tkanki łącznej,
- uszkodzenie więzadła w stawie ramienno-obojczykowym.
Warto wiedzieć, że kontuzje barku prowadzące do niestabilności najczęściej polegają na upadku na wyprostowaną, wyciągniętą do przodu rękę. Towarzyszy im silny ból w tej części ciała, ograniczony ruch w stawie oraz obrzęk, czy nawet deformacja obszaru wokółbarkowego.
Bark pływaka – leczenie i rekonwalescencja
Jeżeli zauważysz u siebie niepokojące objawy bólowe w barku, udaj się po dalszą diagnozę do lekarza ortopedy lub do fizjoterapeuty. Już na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego specjalista będzie w stanie stwierdzić przyczynę bólu. Testom poddana zostanie siła mięśni, zakres ruchu oraz tkliwość ramienia. W razie wątpliwości lekarz może skierować Cię na badania obrazowe. Przy podejrzeniu barku pływaka wykonuje się RTG, rezonans magnetyczny lub badanie USG – dwa ostatnie pokażą przede wszystkim stan tkanek miękkich.
Co robić, jeżeli zdiagnozowany zostanie u Ciebie bark pływaka? Leczenie opiera się przede wszystkim na przywracaniu mobilności w stawie ramiennym. Na początek, aby złagodzić najostrzejszy ból oraz wyciszyć stan zapalny, który często pojawia się w chorym stawie, lekarz zalecić może Ci przyjmowanie leków przeciwbólowych dostępnych w aptece bez recepty (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Pomóc mogą także zimne okłady oraz zamrażacze w sprayu.
Gdy z badań obrazowych będzie wynikać, że w stawie pojawiły się odłamki kości, może być konieczna artroskopia, czyli wziernikowanie wnętrza stawu. Pozwoli ona na jego wyczyszczenie i naprawę obrąbka panewki stawowej. Po operacji zwykle lekarz zaleca, aby przez 2 tygodnie nosić szynę odwodzącą.
Aby najszybciej dojść do pełnej sprawności, na pewien czas trzeba będzie pożegnać się z forsowaniem stawu. Jeżeli trenujesz, musisz zaplanować sobie niedługą przerwę – przynajmniej w wykonywaniu ciężkich ćwiczeń angażujących ten bark. Jednak uważaj! Całkowite zaprzestanie aktywności fizycznej nie jest polecane w przypadku barku pływaka. Jak to?
W leczeniu barku pływaka stosuje się przede wszystkim mobilizację stawu, a także kinezyterapię, czyli leczenie za pomocą ruchu. Osobom pływającym zaleca się wzmacnianie barku na lądzie oraz w wodzie. Na początek wykonuje się ćwiczenia pobudzające pracę nerwowo-mięśniową oraz ćwiczenia izometryczne (polegające na napinaniu i rozluźnianiu określonych partii mięśniowych). Z czasem można włączyć ćwiczenia z obciążeniem – najpierw z gumami oporowymi, następnie z ciężarkami. Taka rehabilitacja ruchowa powinna odbywać się pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty lub trenera.
W leczeniu barku pływaka stosować można także kinezjotaping, czyli obklejenie barku taśmami, które pomogą zregenerować się nadwyrężonym tkankom.
Uśmierzyć ból pomogą także prądy TENS oraz krioterapia (forma leczenia temperaturą poniżej 0 st.). Zabiegi regeneracyjne z zakresu fizykoterapii to laseroterapia, ultradźwięki, magnetoterapia. Ukrwienie mięśni wspomoże lampa Solux.
Urazy barku – jak im zapobiegać? Ćwiczenia
Jeżeli trenujesz pływanie, a chcesz uniknąć barku pływaka, skup się na wzmacnianiu mięśni stabilizujących łopatkę. Uważaj także, aby nie za mocno przywodzić rękę podczas odpychania się od wody (np. w kraulu czy w motylu). Problemem może być także za duża rotacja wewnętrzna. Gdy nie jesteś w stanie sam skontrolować tych ruchów, poproś trenera o pomoc w ocenie swojego stylu oraz poprawności wykonywanych ruchów.
Częstym zjawiskiem towarzyszącym barkowi pływaka są wady postawy, polegające na zbyt dużym spięciu mięśni klatki piersiowej oraz sztywności kręgosłupa w odcinku piersiowym. Dlatego też zestaw ćwiczeń przywracających sprawność ruchową powinien zakładać mobilizację tego odcinka oraz rozciąganie spiętych mięśni w klatce piersiowej.
Aby zapobiegać bólowi w barku, staraj się utrzymać właściwy balans mięśniowy. Wzmacniaj partie, które są osłabione i rozciągaj mięśnie, które są za bardzo spięte.
Poniżej przedstawiamy 2 ćwiczenia, które warto wykonać przed pływaniem czy treningiem angażującym barki.
Ćwiczenie 1
Rozciągnięcie dolnej partii mięśnia większego piersiowego, który jest niezwykle angażowany podczas pływania. Połóż się na brzuchu. Jedną rękę ułóż z boku do góry – ramię powinno być ustawione pod kątem 120 stopni od klatki piersiowej. Nogę przekątną do tej ręki, przełóż za nogę wyprostowaną i odepchnij się drugą ręką od podłoża, unosząc mostek nad ziemię. Bark pod kątem 120 stopni ma być przyklejony do ziemi. Wytrzymaj w tej pozycji przez około 1 minutę. Powtórz kilkukrotnie na każdą stronę.
Ćwiczenie 2
To ćwiczenie to rozciąganie najszerszego mięśnia grzbietu. Usiądź na ziemi w pozycji dziecka. Jeden z barków ustaw w rotacji zewnętrznej (łokieć kieruje się do podłogi, dłoń do góry). Druga ręka przytrzymuje zrotowaną rękę. Głowa w pozycji neutralnej. Biodro po stronie ręki rozciąganej powinno być wypchnięte do tyłu, co ma zwiększyć rozciągnięcie. Pozycję wytrzymaj przez 60 sekund. Powtórz po 3 razy na stronę.
Co zapamiętać o barku pływaka?
Potoczna nazwa bark pływaka odnosi się do niestabilności w stawie ramiennym (w barku) spowodowanej przeciążeniem struktur. Za niestabilność najczęściej odpowiada uszkodzenie obrąbka panewki stawowej lub poluzowanie torebki stawowej. Aby dojść do pełnej sprawności, konieczna jest wizyta u fizjoterapeuty lub lekarza ortopedy.
W przypadku barku pływaka zalecana jest przede wszystkim kinezyterapia, czyli dobranie właściwego zestawu ćwiczeń, które przywrócą balans mięśniowy. W najgorszym przypadku leczenie może uwzględniać artroskopię, czyli operację na stawie.
Narzędzia pomocne do ułożenia planu treningowego wzmacniającego bolesny bark, takie jak gumy oporowe czy ciężarki, znajdziesz na Sport-Shop! Sprawdź naszą ofertę.
